رمزگشایی از درخواست نظامی ونزوئلا از روسیه، چین و ایران | منافع پوتین در بقای مادورو است؟

به گزارش اقتصادنیوز، در حالی که آمریکا حضور نظامی خود را در دریای کارائیب افزایش می دهد، نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا، برای تقویت توان نظامی کشور خود دست به دامن روسیه، چین و ایران شده است.

 واشنگتن پست در گزارشی نوشت: طبق اسنادی که به دست آمریکا رسیده است، مادورو از این سه کشور درخواست کرده است تا تجهیزات دفاعی، رادار و به احتمال زیاد موشک در اختیار ونزوئلا قرار دهند. او همچنین برای تعمیر جنگنده های خود نیاز به کمک دارد.

درخواست به روسیه در قالب نامه‌ای خطاب به ولادیمیر پوتین تنظیم شده بود که قرار بود توسط یکی از دستیاران ارشد مادورو، در جریان سفر اخیرش به مسکو تحویل داده شود. همچنین طبق اسناد، مادورو نامه‌ای جداگانه به شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین نوشته است و در آن خواستار گسترش همکاری‌های نظامی میان دو کشور برای مقابله با افزایش تنش میان آمریکا و ونزوئلا شده است.

در این نامه، مادورو از دولت چین خواسته است تا تولید سامانه‌های راداری را که توسط شرکت‌های چینی ساخته می‌شوند، تسریع کند تا ونزوئلا بتواند ظرفیت دفاعی خود را افزایش دهد.

پیمان راهبردی جدید میان مسکو و کاراکاس

واشنگتن با استناد به اسناد آمریکایی ادعا می کند که روسیه همچنان اصلی‌ترین حامی ونزوئلا به شمار می‌رود. در روز یکشنبه، یک فروند هواپیمای روسی که در سال 2023 توسط آمریکا به‌دلیل مشارکت در تجارت سلاح تحریم شده بود، پس از پروازی غیرمستقیم از مسیر آفریقا برای دورزدن حریم هوایی غرب، در کاراکاس فرود آمده است.

کرملین از اظهارنظر درباره نامه خودداری کرده است، اما وزارت خارجه روسیه جمعه شب اعلام کرد که مسکو از ونزوئلا در دفاع از حاکمیت ملی‌اش حمایت می‌کند و در برابر تهدیدهای احتمالی، آماده پاسخ دادن است.

روسیه همچنین به‌تازگی پیمان راهبردی جدیدی با کاراکاس را تصویب کرده است.

منافع روسیه در بقای مادورو است؟

تحرکات اخیر نشان می‌دهد که کرملین از سقوط احتمالی مادورو ضرر خواهد کرد. برای مثال، پروژه‌های مشترک میان دو کشور همچنان ادامه دارند، از جمله کارخانه تولید مهمات کلاشینکف که در ژوئیه سال جاری در ایالت آراگوای ونزوئلا افتتاح شد؛ پروژه‌ای که حدود ۲۰ سال پیش وعده آن داده شده بود. روسیه همچنین مجوز اکتشاف در ذخایر عظیم گاز طبیعی و نفت دست‌نخورده ونزوئلا را در اختیار دارد.

با این حال، تحلیلگران می‌گویند تمایل و توانایی روسیه برای حمایت از مادورو نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است. مسکو که درگیر جنگ در اوکراین است و به‌دنبال توسعه روابط با دیگر کشورهای آمریکای لاتین می‌باشد، در سال‌های اخیر توجه خود را از ونزوئلا کم کرده و نشانه‌ای از افزایش حمایت نظامی در بحران فعلی دیده نمی‌شود.

خبر خوب برای روسیه

جیمز استوری، سفیر پیشین آمریکا در ونزوئلا می‌گوید: اینکه ما بیش از ده درصد ناوگان دریایی‌ را به کارائیب منتقل کرده‌ایم، خودش نوعی پیروزی برای پوتین است؛ چون در این صورت مرکز ما از اوکراین منحرف می‌شود، و این برای روسیه خبر خوبی است.

روابط سیاسی و اقتصادی میان روسیه و ونزوئلا به دوران هوگو چاوز، بنیان‌گذار نظام سوسیالیستی در این کشور برمی‌گردد. این روابط از سال ۱۹۹۹ آغاز و در دهه‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ شکوفا شد و امروز شامل بخش‌های حیاتی مانند صنایع پتروشیمی، خرید تسلیحات، همکاری تبلیغاتی و حتی معاملات رمزارزی است.

حضور نظامی آمریکا در نزدیکی مرزها

افزایش حضور نیروهای آمریکایی در کارائیب اکنون بزرگ‌ترین چالش مادورو از زمان به‌دست گرفتن قدرت در سال ۲۰۱۳ محسوب می‌شود. از ماه سپتامبر تاکنون، بیش از دوازده حمله هوایی توسط آمریکا به قایق‌های مظنون به قاچاق مواد مخدر صورت گرفته است که دست‌کم ۶۱ کشته برجای گذاشته است. بیشتر این حملات در آب های ونزوئلا رخ داده است. این درحالی است که دولت آمریکا مدرکی مبنی بر ارتباط این کشتی‌ها با قاچاق ارائه نکرده است و مادورو نیز بارها این اتهامات را رد کرده است.

همچنین ناو هواپیمابر یو‌اس‌اس جرالد فورد که از سنگین‌ترین و مدرن‌ترین ناوهای نیروی دریایی آمریکا است، به منطقه اعزام شده است.

واکنش مسکو محتاطانه است

با وجود افزایش تنش‌ها، موضع رسمی کرملین نسبت به اقدامات آمریکا در ونزوئلا محتاطانه بوده است.

اوایل اکتبر، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسی، در تماس تلفنی با همتای ونزوئلایی خود، نسبت به افزایش خطرناک فعالیت‌های واشنگتن در دریای کارائیب ابراز نگرانی کرد.

چهارشنبه گذشته، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین نیز گفت که مسکو به حاکمیت ملی ونزوئلا احترام می‌گذارد و معتقد است بحران باید بر اساس حقوق بین‌الملل حل‌وفصل شود.

با این حال، روسیه اکنون درگیر جنگی تمام‌عیار در اوکراین و تحریم‌های غرب است. کارشناسان دفاعی می‌گویند مسکو برخی از ایستگاه‌های شنود خود را از ونزوئلا به نیکاراگوئه منتقل کرده؛ جایی که دنیل اورتگا، رئیس‌جمهور این کشور که متحد دیرینه روسیه به شمار می آید، قدرت را تحکیم کرده است.

برخی تحلیلگران آمریکایی معتقدند که روسیه نسبت به گذشته در قبال ونزوئلا بسیار محتاطانه تر عمل می‌کند و سرمایه سیاسی چندانی برای دفاع از مادورو خرج نکرده است.

نامه نگاری با پوتین

در اواسط اکتبر، وزیر حمل‌ونقل ونزوئلا رامون ولاسکز، برای دیدار با همتای روس خود به مسکو سفر کرد. طبق اسناد واشنگتن پست، او مأموریت داشت نامه مادورو را به ولادیمیر پوتین تحویل دهد.

در این نامه، مادورو از روسیه خواسته بود تا به ونزوئلا در تقویت سامانه‌های پدافند هوایی کمک کند. او درخواست کرده بود که چند فروند جنگنده روسی سوخو که پیش‌تر توسط ونزوئلا خریداری شده بودند، بازسازی شوند. همچنین خواستار تعمیر هشت موتور و پنج رادار در خاک روسیه و خرید چهارده مجموعه موشک روسی و پشتیبانی لجستیکی نامشخصی شده بود.

مادورو در نامه خود تأکید کرده بود که جنگنده‌های روسی سوخو مهم‌ترین عامل بازدارنده دولت ملی ونزوئلا در برابر تهدید جنگی محسوب می‌شوند.

او از روسیه خواسته بود تا از طریق شرکت دولتی دفاعی روستک، یک برنامه تأمین مالی سه‌ساله برای این پروژه در نظر بگیرد، هرچند رقم دقیق مشخص نشده بود.

ولاسکز همچنین قرار بود با دنیس مانتوروف، معاون اول نخست‌وزیر روسیه دیدار کند و نامه دوم مادورو را به او تحویل دهد. هنوز مشخص نیست که آیا این دیدار انجام شده است یا روسیه پاسخی به این درخواست داده است یا نه.

تسلیحات قدیمی و ناکارآمد

هوگو چاوز، رئیس‌جمهور پیشین ونزوئلا، شروع کننده خرید تسلیحات روسی بود؛ از جمله تانک، جنگنده‌های سوخو و سامانه‌های موشکی زمین‌به‌هوا.

اما کارشناسان و مقامات آگاه از وضعیت ارتش ونزوئلا می‌گویند که بسیاری از این تجهیزات اکنون فرسوده شده یا از کار افتاده‌اند. یکی از مقامات سابق ارتش ونزوئلا گفت که تا سال ۲۰۱۸ ونزوئلا کمتر از پنج فروند جنگنده فعال سوخو در اختیار داشته است.

به گفته او، چاوز همچنین تعدادی بالگرد و موشک روسی خریداری کرد، اما بیشتر آن‌ها قدیمی و بی‌اثرند و در برابر ارتش آمریکا تهدیدی واقعی محسوب نمی‌شوند.

با این حال، مادورو ماه گذشته مدعی شد که ونزوئلا ۵۰۰۰ موشک دوش‌پرتاب روسی را در سراسر کشور مستقر کرده است

پیامد سقوط احتمالی مادورو برای مسکو چیست؟

سقوط حکومت مادورو ضربه‌ای سنگین به روسیه خواهد زد؛ چراکه این کشور یکی از مهم‌ترین متحدان مسکو در نیم‌کره غربی است. همچنین چنین اتفاقی می‌تواند بر کوبا، متحد دیرینه‌تر روسیه که نهادهای اطلاعاتی‌اش ارتباط نزدیکی با کاراکاس دارند نیز تأثیر بگذارد و آن کشور را در معرض فشارهای جدید واشنگتن قرار دهد.

اما برخی تحلیلگران در حمایت روسیه به مانند گذشته، تردید دارند. از سویی، پیمان همکاری جدید میان دو کشور نیز از نظر نظامی فاقد تعهدات الزام‌آور است. ویکتور جیفتس، سردبیر مجله علمی روسی آمریکای لاتین می‌گوید: این توافق بیشتر به همکاری در زمینه‌هایی مانند مبارزه با پول‌شویی و اشاعه هسته‌ای اشاره دارد و در مورد مسائل نظامی فقط به‌طور مبهم به بهبود روابط دفاعی اشاره می‌کند.

به گفته او، روسیه که نیروهایش درگیر جنگ اوکراین هستند، توان محدودی برای حمایت واقعی از متحدان دوردست خود دارد. او گفت: اگر آمریکا عملیات نظامی علیه ونزوئلا انجام دهد، روسیه کاری نخواهد کرد؛ چنین چیزی فعلا در برنامه‌های مسکو نیست.

وابستگی نفتی و منافع اقتصادی

با وجود کاهش توجه سیاسی، روسیه همچنان بازیگری مهم در صنعت نفت ونزوئلا است. نفت ونزوئلا بسیار سنگین و غلیظ است و برای پالایش نیاز به ورودی‌های خاص دارد؛ موادی که روسیه در اختیار این کشور می‌گذارد.

شرکت‌های دولتی روسیه در سه پروژه مشترک نفتی با ونزوئلا سهام دارند که در مجموع، حدود ۱۰۷ هزار بشکه در روز تولید می‌کنند، یعنی حدود ۱۱ درصد از کل تولید فعلی ونزوئلا. این میزان ماهانه حدود ۶۷ میلیون دلار درآمدزایی دارد.

روسیه همچنین امتیاز اکتشاف و صادرات میادین گازی پاتائو و مجی‌یونس را در دست دارد و ارزش ذخایر اثبات‌شده ولی استخراج‌نشده نفت ونزوئلا که در اختیار روس‌هاست، تا ۵ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

اما نفت ونزوئلا که تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد، در بازار جهانی رقیب مستقیم نفت روسیه محسوب می‌شود، چون هر دو کشور مشتریان مشترکی همچون چین دارند. فرانسیسکو مونالدی، مدیر برنامه انرژی آمریکای لاتین در دانشگاه رایس، می‌گوید: واقعیت این است که روس‌ها دیگر در ونزوئلا سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.